[EN] [PL]
Migration management – A comment on the last 12 months at the border.
The border in the game of politics
It’s been a year since migration once again became the most discussed topic in Poland. We have not seen so many important events unfold in almost a decade.
At the anniversary we can follow plenty of summaries of all kinds of organizations and groups that are in some way linked to the situation at the border, or just want to use a popular topic solely to promote themselves in the public eye. Summaries are given by everyone – government authorities, foundations, NGOs, state and “opposition” media, and the media which declare themselves as independent.
Can you base on that a picture of what has been happening in the last twelve months? Yes, probably. Can you better understand the broader picture of what’s happening in the world and why? Unfortunately, much less so.
The border, similarly to other aspects of our reality, is being appropriated by two dominating narratives that have dictated the political discourse for more than ten years. Both these visions are, in fact, two sides of the same coin and they both lead us into the abyss.
On the one hand, the government, using primitive social engineering tools, is feeding us with the most disgusting, racist propaganda. On the other, the opposition – known for its stubborn implementation of neoliberal policies created by Sachs and Balcerowicz, that marked the first two decades of post-communist Poland (privatisation, welfare cuts, deconstruction of collectivity in favour of a consumer society) – is displaying a cult-like belief in the European Union, it’s institutions and officials.
These narratives completely dominated politics in the last couple of years, leaving no space for any kind of radical perspective. As long as we don’t get out of this self-replicating circle we won’t be able to answer the questions about what is going on and what will our future be like.
War on the people on the move
We don’t intend to discuss whether the government’s approach is appropriate or not. It’s doubtful anyone reading this would believe anything Anna Michalska says. Further in the text we will explore how the government reacted to changing situation and how it shaped it across last years.
Politics of Prawo i Sprawiedliwość (Law and Justice Party) regarding migration has been more or less the same since 2015, when the first battle on migrants started. We remember well the racist attacks manufactured by the government media, reproducing racist cliches straight from the history of the III Reich, so we didn’t expect the authorities to react in any other way this time. Situation in Usnarz Górny, despite it’s dread, showed how big a decision paralysis was created by a few weakened people on the verge of life and death. Several days in mud and rain with no way to deliver food or drink. No one who could make a decision and take responsibility for it. Relaying to the ministry questions like can you give a thirsty person a bottle of water. On the one hand, soldiers jittery during their inhuman work, on the other, soldiers pouring out water in front of those who haven’t drank in over a dozen hours. Full circle. But we knew it was just the beginning.
When faced with such suffering for the first time, you can’t pass by it indifferently, it has to make some impression. It was a time for human impulses. Later comes something else – normalization of suffering, death, human segregation. What many of us have seen before at the borders between Greece and Macedonia, Serbia and Hungary or in Calais. After this, no one asks “how is that possible” – we know that forces of the state kill and look at death without emotion. Neutralization is our bodies’ normal reaction. And if we add to that power, possibility to excessive violence and impunity, we get a perfect for the state myrmidon. No one who has been at the border will ever wonder again how death camps were created and how genocides start.
Implementing the state of emergency was a reaction to how much media coverage Usnarz got. Women and children laying in mud, guarded by soldiers with rifles – such images don’t make the authorities look good.
Thus, the “zone” was created. Despite the fact that Polish law allows to implement a state of emergency maximum for three months, the area on the PL-BY border was cut off for ten months, in which people making the crossing in the forests were left on their own.
There were hunts for them – soldiers, fascists from territorial defense units, dogs, drones, thermal imaging devices. Hunger games, safe game of war for boys and girls in uniforms. Sounds of barking dogs blasted from police speakers to scare even more the children in the forests. In the middle of all of it, people from nearby villages and those who came a very long way trying to find people in the wilderness before the worst happens.
All it takes to devalue human life is drawing a line on the map.
All major organisations with huge budgets, who like to brag about protecting human rights, turned out to be ineffective, and incapable to act.
What’s left is grassroots, informal actions. We were there together – together we experienced pushbacks of our new friends met in the forests; when we were receiving news about more corpses found in the wilderness; We were there with frightened children, raped women, tortured men, many of which were forced to sell their organs to make this journey. We were together, when the government decided to build a wall along the border – because what else could such government come up with?
We were together in Krosno Odrzańskie, protesting against detaining people in overcrowded cells simply because of their passports. That’s where the authorities who feel hate and fear towards any sign of solidarity, used violence against us – several people were hospitalised. Did any officer face consequences? Of course not. Instead, ten of us are facing charges of assaulting a police officer – a standard accusation in Poland.[1]
We were together in all those situations, sharing this major burden and getting closer to each other. Such experiences allowed us to see a completely new side of each other. A beautiful side.
That’s why we want to wholeheartedly thank all of you, with whom we worked along the last year. Regardless whether it was in the forests, detention camps, looking for missing people or fighting this fucked up system in courts. Grassroots organising and being independent were our strengths and we succeeded in creating something not long ago many considered to be impossible.
The zone was revoked, the wall built.
Number of people crossing the borders sometimes goes up, sometimes down. The media forgot about the topic – there is war in Ukraine, there’s inflation, and there are celebrities and their problems. Meanwhile, you should know that the eastern route will stay open for good. Łukaszenko, bringing people from the Middle East and Africa, surely was to some extent implementing Putin’s plan regarding destabilizing Poland in the context of invasion on Ukraine. It isn’t the only reason for his actions. Having a direct border with the European Union he wanted to have safeguards of his absolute power other than the Russian ones, unreliable in the perspective of war. Like other dictatorships bordering the EU he used the same old trick – he showed he can open his borders, but he can also make it much harder to cross it, of course at a cost.
Other dictatorships around the EU play the same politics. Turkey ruled by Erdogan – second largest NATO army – can wage genocide on the Kurds and torture members of the opposition, and still be seen as respected partners by european leaders. All of that because EU needs it to control it’s borders. Dictatorship in Morocco can run politics of purges and discrimination against people of occupied western Sahara for the same reason.
By supporting regimes that violate human rights, European Union shifts a great part of the burden of maintaining the european fortress to other countries. And they can be much more efficient in holding back people on the move, since they are not subject to the same “limitations” as members of the EU.
Turkey
In 2014, because of military operations in Syria, millions of people in need of immediate humanitarian help turned up in turkey. They implemented a system based on a special act, similar to the one we have now in Poland following the beginning of war in Ukraine. However, after the fall of Aleppo in 2016, the situation drastically changed, a lot more people who didn’t want to stay there turned up in turkey. That way since 2016 in effect is so-called “bloody deal”, euphemistically called the agreement between Turkey and European Union, meant to stop boats crossing the sea to Greek islands. Many reports, books and publications have been published about what happens on the Turkish side. When boats with refugees sink in the Mediterranean sea, no one reacts. It starts to look like a premeditated political murder.
The tragedy of these people is a result of actions of smugglers, corrupt police officers, EU politicians, lawyers and courts. How many people never reach Greek shores? Nobody keeps a list of missing persons. Grassroots investigations indicate that there are many unanswered questions. Who identifies the victims? Where are the bodies taken? Who decides where to bury them? How do families learn about deaths of their relatives and is it possible for them to find the graves? Those who have succeeded in crossing the sea are then taken to the largest outdoor prison in Europe – so-called hot spot Moria, and, after it was completely burned down in September 2021 – Moria 2.0.
Border outsourcing has caused unimaginable harm to thousands of people on the move who, apart from suffering war trauma or other forms of PTSD, are often still forced to live in appalling conditions that are certainly not in accordance with any convention about human rights. The existence of tent camps on Greek islands is a stain in our modern history and nothing can erase that disgrace.
Libya
Another grim example of EU’s migration policies are the, so-called, reception centers in Libya. From there sail the boats to Italy and Malta, whose chances of reaching their destination are for the most part one big question mark. The biggest tragedy at the shore of Italian island Lampedusa, called the doors of Europe for decades, took 366 victims and in one moment became the symbol of helplessness, at the same time forcing EU to take on help actions. The mission was supposed to help people, but it became yet another oppressive system of control and suffering.
In response to regime migrant politics rescue boats of grassroots initiatives sailed out to the see. A real war against the activists was started, their ships were often stopped in harbor and the crew arrested, effectively stopping them from carrying out rescue operations.
EU struck another financial deal (after the one with turkey) with Libya, sending so-called Libyan coast guard against people on the sea, upon seeing which some prefer to jump in the water and drown… Why? Because so-called reception centers in Libya are famous for being places where tortures, rapes, murders and slavery happen on a daily basis.
Libyan law states that you can become a prisoner of detention center both when you go there and when you want to leave the country.
Those camps are “ran” not only by the authorities, but also by slave traders, gangs and smugglers. Doesn’t that resemble the situation of the people on the move who crossed the border between Poland and Belarus? Arbitrarily putting people in guarded centers for foreigners has just as strong negative consequences as those that people imprisoned in Libya are facing.
Everybody knows about the situation of people in Libyan camps, but nobody is doing anything about it. Lifesavers at sea, who literally rip people out of the Libyan hands, know about it. They are themselves victims of criminalization and many of those working on missions are facing criminal charges and they are awaiting trials, while their only crime is strong need to help and save people from death.
At this section of the border there is no official European coast guard, because EU once again bought peace and used the form of border outsourcing. Memories of those who survived Libyan camps, told after a dangerous journey, prompt us to answer the question – why do we allow such visible violations of human rights on such a large scale?
Spain
There are two important hotspots of migrant movement in Spain – the enclaves of Melilla and Ceuta on the Northern African shores. Despite the wall surrounding them is six metres high, it is regularly breached. This year, in June, when a big group of people tried to cross the wall, the Spanish and Moroccan police opened fire. It is estimated that as many as 45 people were shot (the numbers are not exact because the state of the wounded taken back to Morocco is not known). This border is one of the places where brutalization of migration takes place on a great scale.
Spain, as a colonial power, does not see a need to take responsibility for it’s past, making it a key element of the project of Fortress Europe. At the Canary Islands, among thousands of tourists, there are also “human shadows”. They are people on the move who got there from Western Africa. Sometimes, local fishermen find empty boats – a sign that someone didn’t make it. Sometimes, they find corpses. That’s the price for trying to reach Europe.
Why human shadows? Because upon getting to the islands they become invisible – to the system, to the world. They are trapped and cannot get out. They wait on the islands for months for a chance to move to the Spanish metropole.
Freedom not Frontex
Regrettably, we have heard many times people sympathetic to our actions – even from people active on the polish-belarusian border – saying that the presence of Frontex officials could put an end to the violations of human rights perpetrated by the polish authorities. To the people from the no borders movement, active on the Mediterranean Sea and the Balkan route, this argument sounds like a bad joke. Unfortunately, in Poland still only few people are aware of this institution’s actions.
Frontex was created in 2004 with the aim of “helping EU member countries, and those in the Schengen area, in guarding external borders of the Union’s free movement area”. Since 2016,the european agency is not only in charge of overseeing migratory flows, but also of border management. From Frontex’s website we can learn that their mission is to uphold the “European Area of Freedom Security and Justice”. Let’s take a closer look. In Greece and the Balkans Frontex is present and works alongside border guards and the police.
European Border and Coast Guard Agency faces serious accusations of covering up illegal push-backs of boats on the Mediterranean Sea.An investigation concluded that the agency’s top brass intentionally hid information about the Greek coast guards’ push-back practices, deemed illegal by international law. Following these revelations, Fabrice Leggeri, Frontex’s CEO, was forced to resign. This incident shows how important is the existence of grassroot, independent organisations who can monitor sea borders.
A good example is Aegean Boat Reports which, since 2015, publishes detailed reports on illegal push-backs happening on land and sea. Their work is made possible thanks to the people on the move themselves, who share their position before, during, and after making the crossing. In 2021, Aegean Boat Reports documented 629 push-backs on the Aegean Sea,in which 15803 women, men and children were turned back from the safety of Europe. One third of them, 5220 people, were already on the Greek islands (Lesvos, Kos, Chios, Leros) when, arrested by police, were forced to go back to the pontoons and life rafts only to get deported by the Greek Coast Guard (HCG) and Frontex.[2]
Almost 60% of all boats intercepted by the turkish coast guard in 2021 were initially pushed-back by the greek authorities. To this we have to add a high number of push-backs happening near Evros, on the land border between Turkey and Greece. There, similarly to other outer borders of the EU, local border guards are aided by Frontex officials. It is in areas like these – flashpoints and buffer zones – that many violent push-backs happen.
The procedure looks similar to the one we are used to in Poland – refusal to accept the application for international protection, seizure of phones and documents, deprivation of food and drink, violence, beatings… No one gets registered – instead, people get loaded on trucks and driven back to the border, thrown on beaches, back into rivers, forests and forced to cross to where they came from.
Detailed reports on violence on the outer borders can be found on the Border Violence Monitoring Networks‘ website. Working alongside grassroot initiatives and formal organisations, they managed to document 1558 cases of violence perpetrated by border guards in Serbia, Bosnia and Herzegovina, Croatia, Greece, Turkey and Slovenia [3]. Some of the testimonials are so drastic, that it is hard to believe in the depravity of the uniformed services.
Other region in which Frontex collaborates with the local coastguard with deadly consequences, is the Libyan coast. It is enough to read Sea Watch’s reports, especially from May 2021, to get a picture of the situation. [4]
Apart from managing borders, Frontex is also a key organiser of deportation programmes in the European Union. It works as EU’s “return operations” agency by coordinating deportation flights, initiating expulsions, aiding in “forced returns” and pressuring non-EU countries to take back deported refugees.[5]
The belief in Frontex’s and European Union’s role as human rights guarantors is simply without foundations. Thousands of people sentenced to torture or death on EU’s peripheries should be enough to caution us against these institutions and their activity on the borders. Following their logic, human rights should be granted only to citizens of the EU and the Global North.
We could see a transformation happening in the people at the border. Trust in the authorities – huge at the beginning – melted quickly with every notice of push-backs, violence, and inhumane treatment of the people on the move. No words could have had that result – people had to see it for themselves. Frontex builds its reputation as an organisation that protects us against the “threat” of uncontrolled migration while collaborating with who profits from it.
Poland – The eastern border of Fortress Europe
The problems on the outer borders of the EU were not created by Łukaszenko. All he did was use the plight of millions of people seeking shelter in Europe for his own machinations. If he did not create the eastern passing, many refugees would attempt to reach Europe in other ways. In reality Łukaszenko is no different from dictators of countries like Turkey, who secure the outer borders of the EU, in exchange for financial gains.
In many cases, the polish government does go against the wishes of Brussels – cutting down old-growth forests or its homophobia are two examples of this, but it is naive to believe that there is any conflict when it comes to border policy. The charade of a dispute is only kept up so the right wing politicians can pretend that they are defending the independence and traditions of the polish state which gains them voters. Theatrical gestures like threatening to not let Frontex in, mean little when Poland is fully compliant with the EU’s wishes when it comes to border and army policies.
Frontex, as an organisation, is responsible for all of EU’s outer borders, and just because we will not meet any of its goons on the polish border, it’s not a proof that it does not coordinate the policies and behaviour of the border guards there. The actions taken against those seeking shelter are no different in Poland than in Greece or Spain. Like everywhere else, push-backs, physical violence and refusal to start any legal asylum procedures are everyday occurrences.
Thus, an artificially created “migrant crisis” is useful to all sides of the conflict. Łukaszenko was able to use it to strengthen his negotiation position. Poland was able to mobilize a large amount of soldiers and volunteers from the territorial defence units, as well as building over 100km of walls in the middle of one of the last truly old-growth forest in Europe. No one can estimate how much that last year has cost us all, though it’s much easier to guess where the money went (for a report on the companies building the wall and their connections to the authorities see our blog). [6]
Millions has flowed from Brussels. The EU tightened the security on its eastern border. This was all done at the cost of normal, everyday people who were just looking for a better life, and were (falsely) led to believe that their basic human rights will not be violated in Europe.
Let us be clear, we do not believe that the EU is somehow different from other empires. We realize that the comfort its average citizen enjoys is only possible because of the exploitation of those that are outside of its borders. Moreover, this comfort is only accessible to some within its borders, regardless if they are there “legally” or not.
Epilog
During a recent chat with an activist engaged in the struggles against deforestations, they stated that they don’t see themselves protecting nature, but rather saving humans. A destroyed ecosystem will swallow us up first only to quickly regrow – this time without us. It is simple – by caring for our environment, we prolong our existence on Earth.
The analogy to migration is obvious – by helping people on the move we are saving ourselves as well.
The consequences of global warming are going to displace more and more people, forcing them to migrate from their places of origin. What we are witnessing now is just a fraction of what is awaiting us in the near future. Keeping up with the current production rates is impossible. Maintaining a quality of life to which we are used to will soon become unrealistic, that’s why we have to start reconsidering our approach to the future we want to live in. Incoming mass migrations will change this world forever. Tomorrow, we might become the refugees hunted down by border guards.
Our only hope lies in imagining a world in which we can coexist with each other, initiating processes of wealth redistribution and putting an end to (post)colonial policies based on extraction and expropriation. This cannot be done without deeper social, political changes, in which intersectional struggles are of crucial importance.
The situation of the people on the move reflects, and cannot be separated, from the current global crisis of the capitalist system. Already, we can see many places becoming uninhabitable because of droughts, soil exhaustion and poisoning.[7] Despite that, there are still millions of people living in these deprived areas. We have no right to tell them to “stay home”, without any perspectives for them and their children. Forced “return migrations” often mean condemning people to hunger, poverty, violence, illness, political repressions and death.
Putting an end to the current system, based on unlimited accumulation and exploitation of people and resources might not seem realistic. It surely won’t be a gradual passage to a new era, in which we’ll all live in peace. It will rather be a painful process, especially for those from the Global North who never suffered hunger or known the violence of the everyday. We will have to give up the comforts and privileges which we have treated as innate for far too long.
We find ourselves in a situation in which there is simply no other solution – looking for answers in the current political framework can only lead to wars, encroaching totalitarianism, new forms of slavery and life reduced to a mere fight for survival.
Yes – moving away from the current system seems not realistic, but it is our only chance. Actions that fail to address this wider context cannot bring any durable, long-term results. That’s why, on the contrary to many individuals and organisations and despite this isn’t exactly the message that guarantees social media outreach, we are not afraid to say it. We often hear that society is not ready for change, that it is not even ready to discuss any alternatives. Following this way of thinking narrows down our capability to reactive, performative acts that further reinforce the current system. Following this logic, we treat people like fools – but this is exactly the essence of charity and humanitarian aid. Leaving aside the moral concerns arising from this type of activities, they will never bring any real change. This is not their purpose.
We are not proposing simple solutions, because the problems we are facing are extremely complex. The post-capitalist reality wants us to believe that every obstacle can be overcome if we “work hard enough”. It makes us think that everything can be solved in an easy, painless way.
We don’t have ready-made solutions or simple answers – we must work them out together. It is only possible if we keep communicating with each other, avoid treating people as someone to be protected from the truth, to be kept in their bubble of ignorance. Also, we can’t close ourselves off from the broader context of the struggle and shy away from actions deemed “not realistic” by the rest of the “civil society”. Because we all deserve better.
This (anti)report shouldn’t be treated as an accurate sum-up of our activities and actions. It would be impossible to squeeze all of the things that happened during this year into one text. Also, we are not interested in doing that. For us, as witnesses of certain political and historical processes that unfolded on the border, it is more important to open a discussion about what kind of actions can bring real benefits and change. Acting blindly, schematically can only lead to further burn-outs and disappointments.
Let’s not get enclosed into a narrative in which people on the move are seen as the root of the problem; let’s not believe, opportunistically, that making “return migration” policies safer will solve the situation we are facing.
It is not about turning our heads away from the suffering happening on our backyard. On the contrary, we should be “grateful” that it is so visible and in plain sight.
Because when people suffer far away, it’s easier for us to forget and pretend that we didn’t know…
[PL]
Granica w politycznej rozgrywce
Minął rok od kiedy cała Polska zaczęła znów żyć tematem migracji. Rok, w trakcie którego nastąpiło tak wiele istotnych wydarzeń, ilu jeszcze do niedawna nie mieliśmy okazji doświadczyć przez dekadę. Wraz z rocznicą, możemy śledzić również wysyp podsumowań wszelkich organizacji i bytów, w jakimś stopniu związanych z sytuacją na granicy lub po prostu korzystających z głośnego tematu, wyłacznie w celu zaistnienia w opinii publicznej. Podsumowują zarówno służby, wielkie fundacje, NGO’sy, media rządowe, opozycyjne jak i te deklarujące się jako niezależne.
Czy można ułożyć sobie w oparciu o to obraz tego co działo się w ubiegłym roku? Zapewne można. Czy można lepiej zrozumieć co się dzieje na świecie i dlaczego? Z tym już niestety jest dużo gorzej.
Granica, podobnie jak każdy inny aspekt naszej rzeczywistości, jest zawłaszczana, trawiona i wypluwana w postaci propagandy przez dwie dominujące narracje, które rządzą dyskursem politycznym od kilkunastu lat. Obie te wizje są w istocie dwoma stronami tej samej monety i obie prowadzą nas w otchłań.
Z jednej strony rząd, wciskający społeczeństwu najbardziej obrzydliwe, rasistowskie przekonania, za pomocą prymitywnych narzędzi socjotechnicznych. Z drugiej opozycja, pielęgnująca kult Unii Europejskiej i z uporem tłocząca nam stęchłe neoliberalne recepty autorstwa Sachsa i Balcerowcza, które Polacy znają z lat 90 i które naznaczyły dwie pierwsze dekady III RP – prywatyzacja wszelkich zasobów, likwidacja programu socjalnego, kult kapitalizmu i całkowita dekonstrukcja społecznych więzi. Obie te narracje zdominowały całkowicie politykę ostatnich lat, nie zostawiając przestrzeni na żadną radykalną perspektywę. Dopóki nie wyjdziemy ponad to samonapędzające się koło, nie będziemy w stanie odpowiedzieć sobie na pytanie co się obecnie dzieje i jak będzie wyglądała nasza przyszłość.
Wojna przeciw ludziom w drodze
Jeśli chodzi o stronę rządową, to nie zamierzamy dyskutować tu o tym czy ich podejście jest właściwe czy też nie. Wątpliwe, żeby ktokolwiek czytający ten tekst wierzył w jakiekolwiek słowo wypowiadane przez Annę Michalską. W dalszej części tekstu prześledzimy za to, jak na przestrzeni ostatniego roku rząd reagował na zmieniającą się sytuację oraz w jaki sposób ją kształtował.
Polityka Prawa i Sprawiedliwości wobec migracji jest z grubsza podobna od 2015 roku, kiedy to rozpętano pierwszą nagonkę na ludzi w drodze. Pamiętamy dobrze rasistowskie ataki mediów rządowych, powielające rasistowskie klisze żywcem zaczerpnięte z historii III Rzeszy, nie spodziewaliśmy się więc, że tym razem władze zareagują inaczej.
Sytuacja w Usnarzu Górnym, pomimo swojej grozy, pokazała jednak jaki paraliż decyzyjny zapanował za sprawą grupy kilkunastu osłabionych osób na krawędzi życia i śmierci. Kilkadziesiąt dni w błocie i na deszczu, bez możliwości dostarczenia jedzenia ani picia. Żadnych osób, które mogły by podjąć decyzję i wziąć za nią odpowiedzialność. Odsyłanie do ministerstwa pytań o to czy można podać spragnionej osobie butelkę wody. Z jednej strony żołnierze, roztrzęsieni podczas wykonywania swojej nieludzkiej pracy, a z drugiej żołnierze wylewający wodę na oczach tych, którzy nie pili od kilkunastu godzin. Pełen wachlarz. Ale miałyśmy świadomość, że to dopiero początek.
Kiedy spotykasz się z takim cierpieniem po raz pierwszy, nie możesz przejść koło niego obojętnie, musi wywrzeć na tobie jakieś wrażenie. To był czas na ludzkie odruchy. Potem przychodzi coś innego – normalizacja cierpienia, śmierci, segregacji ludzi. To, co wielu i wiele z nas widziało wcześniej, na granicy grecko-macedońskiej, serbsko-węgierskiej czy w Calais. Potem już nikt nie zadaje pytania „jak to możliwe?”. Służby zabijają i patrzą na śmierć bez emocji. Zobojętnienie to normalna reakcja naszego organizmu. A jeśli dodamy do tego władzę, możliwość stosowania przemocy i bezkarność, to uzyskamy idealnego z perspektywy władzy siepacza. Nikt kto był na granicy, nie będzie zastanawiać się już nad tym, jak powstały obozy zagłady i jak mogło dojść do ludobójstwa w przeszłości.
Wprowadzenie stanu wyjątkowego było reakcją na medialność Usnarza. Kobiety i dzieci leżące w błocie, pilnujący ich żołnierze z długą bronią. Takie obrazy nie sprzyjają popularności władz.
Wprowadzono strefę. Maksymalny okres przewidziany w polskim prawie to trzy miesiące. Trwało to dziesięć miesięcy, podczas których osoby w lesie zdane były tylko na siebie. Urządzano na nie polowania – żołnierze, faszyści z wojsk obrony terytorialnej, psy, drony, urządzenia termowizyjne. Igrzyska śmierci, bezpieczna zabawa w wojnę dla chłopców i dziewczyn w mundurach. Odgłosy szczekania psów z policyjnych głośników, żeby jeszcze bardziej przerazić dzieci w ciemnym lesie. Pomiędzy tym ludzie z okolicznych wsi i tacy, którzy przybyli z bardzo daleka, próbujący dotrzeć do osób w puszczy, zanim stanie się najgorsze. Wszystkie wielkie organizacje, obracające milionami i stawiające sobie za cel ochronę praw człowieka, okazały się jedynie wydmuszkami.
Wystarczy narysować na mapie linię i życie ludzkie przestaje się liczyć. Zostają oddolne działania.
Byłyśmy tam razem i razem doświadczałyśmy kolejnych pushbacków naszych nowych przyjaciół, których spotykałyśmy w lesie. Byłyśmy razem, gdy dochodziły informacje o kolejnych znajdowanych zmarłych osobach. Byliśmy tam razem z przerażonymi dziećmi, zgwałconymi kobietami, skatowanymi mężczyznami i ludźmi, którzy aby odbyć tę podróż, zmuszeni byli nieraz do sprzedaży własnych organów. Byłyśmy razem, kiedy rząd podjął decyzję, żeby po prostu wzdłuż całej granicy postawić mur – bo co innego taki rząd mógłby wymyślić? Kiedy okazało się, ile ten mur będzie kosztował i że zarobią na nim firmy powiązane z władzami…
Byłyśmy razem w Krośnie Odrzańskim, protestując przeciw więzieniu ludzi w przepełnionych celach, tylko z powodu tego jaki mają paszport. Tam właśnie władza, nienawidząca i bojąca się każdego przejawu solidarności, użyła wobec nas przemocy – kilka osób trafiło do szpitala. Czy ktoś z funkcjonariuszy poniósł konsekwencje? Oczywiście, że nie. Zamiast tego dziesięcioro z nas ma zarzuty napaści na policjanta – standardowa procedura III RP. [1]
Byliśmy razem w tych wszystkich sytuacjach, dzieląc ze sobą tę wielką odpowiedzialność i zbliżając się do siebie, ponieważ takie doświadczenia sprawiają, że poznajemy się z zupełnie innej strony. Wspaniałej strony.
Dlatego chcemy podziękować z całego serca wszystkim Wam, z którymi pracowaliśmy i pracowałyśmy przez ubiegły rok. Nieważne czy w lesie, czy przy obozach detencyjnych, szukaniu zaginonych osób czy walcząc w sądach z tym skurwiałym systemem. Oddolna organizacja i niezależność były naszą siłą i udało nam się w praktyce to, co dla wielu jeszcze niedawno wydawało się nieosiągalne.
Strefa została zniesiona, mur zbudowany. Liczba osób przekraczających granicę raz idzie w górę, innym razem spada. Media zapomniały o temacie, jest wojna w Ukrainie, jest inflacja, są wreszcie celebryci i ich problemy. Tymczasem, warto mieć świadomość, że wschodni korytarz będzie już zawsze otwarty. Łukaszenka sprowadzając ludzi z Bliskiego Wschodu i Afryki, z pewnością realizował w pewnym stopniu plan Putina, dotyczący destabilizacji Polski w kontekście inwazji na Ukrainę. Nie jest to jednak jedyny powód jego działań. Będąc bezpośrednim sąsiadem Unii Europejskiej zapragnął mieć inne zabezpieczenia swojej absolutnej władzy, niż tylko gwarancje rosyjskie, niepewne w perspektywie wojny. Wzorem innych dyktatur u wrót Unii zastosował tę samą sztuczkę – pokazał, że jeśli zechce, może rozszczelnić swoją granicę, ale może też znacznie utrudnić przejście, oczywiście nie za darmo.
Taką samą politykę prowadzą inne dyktatury na rubieżach Unii. Turcja pod rządami Erdogana, druga pod względem wielkości armia NATO, może dokonywać ludobójstwa Kurdów i torturować opozycjonistów, jednocześnie pozostając szanowanym partnerem dla przywódców państw europejskich. Wszystko to ponieważ jest potrzebna Unii do kontrolowania jej granic. Dyktatura Maroko może bezkarnie prowadzić politykę czystek i dyskryminacji ludności okupowanej Sahary Zachodniej z tego samego powodu.
Unia Europejska, wspierając reżimy łamiące prawa człowieka, przerzuca wielką część ciężaru utrzymania europejskiej fortecy na inne kraje. A te mogą być dużo bardziej skuteczne w postrzymywaniu ludzi w drodze, ponieważ nie obowiązują ich „ograniczenia” jakie mają członkowie Unii.
Turcja
W 2014 r. w Turcji w wyniku działań wojennych w Syrii pojawiły się miliony osób wymagających natychmiastowej pomocy humanitarnej. Przyjęto tam system na podstawie specustawy, czyli podobny do tego jaki mamy obecnie w Polsce po rozpoczęciu wojny w Ukrainie. Jednak po upadku Aleppo w 2016 roku sytuacja uległa dramatycznej zmianie, w Turcji znalazło się wiele nowych osób, które nie chciały tam zostać. W ten sposób od 2016 roku obowiązuje tzw. “krwawy deal”, eufemistycznie nazwane porozumieniem pomiędzy Turcją a Unią Europejską, które miało powstrzymywać łódki przypływające morzem na wyspy greckie. Na temat tego co dzieje się po tureckiej stronie powstały już liczne raporty, książki i publikacje. Kiedy na Morzu Śródziemnym toną łodzie z osobami z doświadczeniem uchodźczym, nikt nie reaguje. Zaczyna to przypominać polityczny mord z premedytacją.
Tragedia ludzi to wynik działań przemytników, skorumpowanej policji, polityków Unii Europejskiej, prawników i sądów. Ile osób nigdy nie dopływa do greckich brzegów? Nikt nie prowadzi list zaginionych. Oddolne śledztwa wskazują, że jest wiele pytań bez odpowiedzi. Kto identyfikuje ofiary? Dokąd trafiają ciała? Kto decyduje, gdzie zostają pochowane? Jak bliscy dowiadują się o śmierci krewnych i czy mają później możliwość odnalezienia ich grobów? Osobom, którym jednak udało się dotrzeć drogą morską, zafundowano pobyt w największym w Europie więzieniu zlokalizowanym na świeżym powietrzu czyli tzw. hot spot Moria, a po jego całkowitym spaleniu we wrześniu 2021 r.- Moria 2.0.
Outsourcing graniczny zrobił niewyobrażalną krzywdę tysiącom ludzi w drodze, którzy po traumie wojennej lub doświadczając innych form PTSD, zmuszeni byli i nadal są, do życia w warunkach uwłaczających ludzkiej godności, a już na pewno niezgodnych z żadną konwencją o prawach człowieka. Obozy namiotowe na wyspach greckich to czarna plama na kartach naszej współczesnej historii i nic nie wymaże tej hańby.
Libia
Kolejnym ponurym przykładem reżimowej polityki migracyjnej Unii Europejskiej są tzw. ośrodki recepcyjne w Libii. To stamtąd wypływają w stronę Włoch i Malty łodzie, których szanse na dotarcie do lądu są najczęściej jednym wielkim znakiem zapytania. Największa tragedia, która wydarzyła się na wybrzeżu włoskiej wyspy Lampedusa, która od dziesięcioleci jest nazywana Drzwiami do Europy, pochłonęła 366 ofiar i w ciągu jednej chwili stała się symbolem bezradności, a jednocześnie zmusiła Unię Europejską do działań pomocowych.
Misja miała pomagać ludziom, stała się jednak kolejnym opresyjnym systemem kontroli i cierpienia. W odpowiedzi na reżimową politykę migracyjną, na morze wypłynęły statki ratunkowe oddolnych inicjatyw. Aktywistom i aktywistkom wypowiedziano prawdziwą wojnę, często zatrzymując ich statki w portach i aresztując przebywające tam osoby, co ostatecznie uniemożliwia im przeprowadzanie akcji ratunkowych.
Unia Europejska zawiązała kolejną (po tej z Turcją) finansową umowę, z Libią, wysyłając przeciwko ludziom na morzu tzw. libijską straż przybrzeżną, na widok której niektórzy wolą skoczyć do morza i utonąć. Dlaczego? Tzw. centra recepcyjne w Libii to niewyobrażalne miejsca gdzie dochodzi do tortur, gwałtów, zabójstw, niewolnictwa i każdego rodzaju opresji jaki możemy tylko sobie wyobrazić.
Libijskie prawo stanowi, że możesz stać się więźniem ośrodka detencyjnego zarówno gdy tam przybywasz, jak również gdy chcesz z kraju wyjechać.
Te obozy są “prowadzone” zarówno przez oficjalne władze jak i handlarzy ludźmi, gangi i wszelkiego rodzaju przemytników. Czy nie przypomina Wam to sytuacji, w której znalazły się osoby w drodze, przekraczające granicę białorusko-polską? Arbitralne osadzenie w Strzeżonych Ośrodkach dla Cudzoziemców ma równie silnie negatywne skutki jakich doznają osoby więzione w Libii.
O sytuacji osób w obozach libijskich wiedzą wszyscy, ale nikt z tym nic nie robi. Wiedzą o tym ratownicy na morzu, którzy dosłownie wydzierają ludzi z rąk Libijczyków. Sami są ofiarami kryminalizacji, wiele i wielu z nich pracując na misjach zmaga się z zarzutami i oczekuje na procesy sądowe, a jedyną ich winą jest silna potrzeba pomocy i ratowania przd śmiercią.
Na tym odcinku nie ma oficjalnej europejskiej straży przybrzeżnej, ponieważ Unia Europejska po raz kolejny kupiła sobie spokój i wykorzystała schemat granicznego outscorsingu. Świadectwa ocalałych osób z obozów libijskich, po odbytej niebezpiecznej podróży, skłaniają do odpowiedzenia sobie na pytanie – dlaczego pozwalamy na tak jawne łamanie praw człowieka, na tak szeroką skalę?
Hiszpania
W Hiszpanii z kolei mamy dwa istotne miejsca wzmożonych ruchów migrayjnych czyli enklawy Melilla i Ceuta położone na północnym wybrzeżu Afryki. Postawiony tam płot, ma 6 metrów wysokości i jest regulanie forsowany. W czerwcu b.r podczas kiedy większa grupa próbowała przejść wspólnie płot, policja hiszpańska i marokańska użyła broni. Szacuje się, że mogło zginąć nawet do 45 osób (dane są orientacyjne, ponieważ nie wiadomo jaki był stan rannych, którzy zostali natychmiast zabrani do Maroka przez tamtejsze służby). Ta granica jest jednym z miejsc gdzie dochodzi do brutalizacji migracji na szeroką skalę.
Hiszpania jako kolonizator nie poczuwa się do rozliczenia z przeszłością, będąc tym samym kluczowym elementem projektu Twierdza Europa. Na Wyspach Kanaryjskich wśród tysięcy turystów przebywają też “ludzie cienie”. Są to osoby w drodze, które docierają tam z zachodniej Afryki.
Zdarza się, że lokalni rybacy odnajdują puste łodzie. To znak, że komuś się nie udało. Czasami w łodziach są martwi ludzie. To cena za próby dotarcia do Europy. Dlaczego ludzie cienie? Bo po przybyciu na wyspę stają się niewidzialni. Dla systemu, dla świata. Są uwięzieni i nie mogą się wydostać. Czekają na wyspach miesiącami na możliwość przeniesienia się na ląd do Hiszpani.
Freedom not Frontex
Niestety, wiele razy słyszeliśmy od ludzi przychylnych naszym działaniom, a nawet od osób działających na granicy polsko-białoruskiej, że polska straż graniczna łamie prawa człowieka, zaś Frontex mógłby to powstrzymać. Dla osób z ruchu no bordersowego, działających na Morzu Śródziemnym i szlaku bałkańskim takie słowa wydałyby się ponurym żartem. Niestety w Polsce wciąż niewiele osób ma świadomość tego czym zajmuje się ta organizacja.
Frontex został powołany do życia w 2004 roku a jego celem miała być „pomoc państwom członkowskim UE i państwom stowarzyszonym w ramach Schengen w ochronie granic zewnętrznych unijnej przestrzeni swobodnego przepływu osób”. Od 2016 roku zadania agencji objęły oprócz kontroli migracji zarządzanie granicami. Jak czytamy na oficjalnej stronie „Frontex jest uznawany obecnie za jeden z filarów unijnej przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości”. Przyjrzyjmy się temu bliżej.
W Grecji i na Bałkanach Frontex jest obecny i działa razem ze strażą graniczną i policją. Europejska Agencja Straży Granicznej Przybrzeżnej zmaga się z poważnymi zarzutami m.in w sprawach tuszowania nielegalnego zawracania łodzi z osobami migrującymi na Morzu Środziemnym. Na skutek wszczętego śledztwa wykryto, że kilka osób z kierownictwa Frontexu celowo ukrywało, że grecka straż graniczna zawracała ludzi, a praktyka ta, zwana pushback, jest niezgodna z prawem międzynarodowym. Do dymisji podał się szef Fabrice Leggeri.
Dlatego tym bardziej niezbędne są niezależne organizacje, które monitorują wydarzenia na morzu. Tak powstał Aegan Boat Reports, który od 2015 roku wydaje szczegółowe raporty dotyczące nielegalnych odepchnięć na morzu i lądzie. Monitorowanie sytuacji jest możliwe dzięki temu, że otrzymują bezpośrednie wiadomości od osób wyruszających w drogę morską lub lądową lub po przybyciu.
W 2021 roku Aegan Boat Reports zarejestrował 629 przypadków wypchnięć na Morzu Egejskim, w których uczestniczyło 15803 dzieci, kobiet i mężczyzn, którzy chcieli dotrzeć do bezpiecznej Europy. Jedna trzecia z nich, 5220 osób, przybyła już na greckie Wyspy (Lesvos, Kos, Chios, Leros) aresztowana przez policję, zmuszona do powrotu na morze i pozostawiona dryfując na tratwach ratunkowych, nielegalnie deportowana przez Grecką Straż Przybrzeżną (HCG) współpracującą z Frontexem. [2]
Prawie 60% wszystkich łodzi przechwyconych przez turecką straż przybrzeżną w 2021 r. zostało odepchniętych przez władze greckie. Do tego dochodzi znacząca liczba pushbacków na granicy lądowej między Turcją a Grecją w okolicach Evros. Tam, jak i na większości granic zewnętrznych Unii, straży granicznej towarzyszą funkcjonariusze Frontexu. Jest to tzw. punkt zapalny i strefa buforowa, w której miejsce ma wiele gwałtownych wypchnięć.
Procedura pushbacks w tym rejonie jest podobna do tej, którą znamy z Polski – odmowa przyjęcia wniosków o ochronę międzynarodową, konfiskata telefonów, dokumentów, pozbawienie jedzenia i picia, liczne akty przemocy i pobicia. Żadna z osób nie zostaje zarejestrowana. Zazwyczaj są pakowani na ciężarówki i wywożeni na granicę, część osób przerzuca się na plażę, innych wyrzuca się do rzeki i zmusza do pokonania jej wpław.
Szczegółowe raporty przemocy na zewnętrznych granicach prowadzi również Border Violence Monitoring Network (BVMN). Dotychczas, dzięki pomocy osób pracujących oddolnie lub w sposób sformalizowany, na zewnętrzych granicach Unii Europejskiej Serbii, Bośni i Hercegowinie, Chorwacji, Grecji, Turcji i Słowenii; od 2016 roku zarejestrowali 1558 zeznań ofiar brutalnego traktowania przez straż graniczną. [3] Niektóre raporty zawierają tak drastyczne momenty, że trudno uwierzyć jak bardzo zdeprawowane są służby mundurowe.
Inny rejon działania Frontexu to wybrzeże Libii, o którym pisaliśmy wyżej, gdzie Agencja współpracuje ze strażą przybrzeżną, czego skutki często są śmiertelne. Zainteresowanych odsyłamy do raportów Sea-Watch, choćby tego z maja 2021 roku. [4]
Oprócz samych granic Frontex jest też kluczowym koordynatorem deportacji w całej Unii. Ponadto „działa jako unijna “agencja ds. powrotów”, koordynując wspólne loty deportacyjne z krajów UE, inicjując deportacje, pomagając w tzw. “dobrowolnych” powrotach i wywierając presję na kraje spoza UE, aby ponownie przyjęły deportowanych uchodźców.” [5]
Wiara w to, że Frontex i Unia Europejska mogą być gwarantem przestrzegania praw człowieka, pozbawiona jest wszelkich podstaw. Powyższe przykłady, kiedy dziesiątki tysięcy ludzi skazywane są na śmierć, powinny być wystarczającą przestrogą przed wszelkimi działaniami tych instytucji dotyczącymi granic. Prawa człowieka przysługują jedynie obywatelom i obywatelkom Unii i krajów Globalnej Północy.
Na granicy obserwowaliśmy zmianę jaka zachodziła w ludziach. Zaufanie do służb, początkowo duże, topniało wraz z każdą osobą znalezioną w lesie, kolejnymi pushbackami grożącymi śmiercią i nieludzkim traktowaniem osób w drodze. Żadne słowa nie spowodowałyby takiego rezultatu, wiele osób musiało zobaczyć to na własne oczy. Frontex działa na takiej samej zasadzie – buduje swój wizerunek organizacji chroniącej nas przed groźbą niekontrolowanej migracji i walczącej z handlem ludźmi, kiedy już poza granicami Unii współdziała z tymi, którzy na tym zarabiają.
Polska – wschodnia granica Twierdzy Europa
Sytuacja na granicach zewnętrznych Unii nie jest wynikiem politycznego planu Łukaszenki. Wykorzystał on jedynie w cyniczny sposób sytuacje milionów ludzi, szukających w Europie schronienia. Gdyby nie wschodni korytarz wielu z nich próbowałby dotrzeć do Europy innymi drogami. W tej sytuacji Łukaszenka nie różni się za bardzo od władz Turcji i innych krajów, wykorzystujących ludzkie tragedie dla swoich politycznych korzyści. To co robi nie jest też bardziej godne potępienia niż działania decydentów unijnych, finansujących antydemokratyczne reżimy w zamian za pilnowanie swoich granic.
Zupełnie błędne jest również założenie, że państwo polskie nie realizuje polityki unijnej. Jest wiele dziedzin, w których rzeczywiście polski rząd sprzeciwiał się wytycznym z Brukseli – choćby wycinkom pierwotnych lasów czy walce z homofobią i transfobią. To zasłona, dzięki której rządzący mogą przedstawiać się jako obrońcy tradycji i niezależności kraju. Zwłaszcza na prawicowy elektorat takie tricki działają bardzo mocno. Jeśli jednak chodzi o wojskowość i politykę graniczną, rząd PiS-u jest posłuszny, choć stara się wciąż przedstawiać jako strona stawiające warunki. Teatralne wypowiedzi o nie wpuszczeniu do Polski Frontexu to jedne z takich zasłon dymnych. Frontex jest odpowiedzialny za całą granicę Unii i fakt, że nie spotykaliśmy na granicy funkcjonariuszy niższego szczebla nie oznacza, że nie uczestniczył w koordynacji działań polskiej straży granicznej. Repertuar środków stosowanych wobec osób w drodze jest podobny do tego jaki stosuje na innych granicach – pushbacki, odmowa wszczęcia procedur azylowych, przemoc fizyczna i zastraszanie.
Wywołany sztucznie tzw. „kryzys migracyjny” posłużył więc wszystkim stronom. Łukaszence udało się zastraszyć Polskę i Unię na tyle, że zdobył kolejne zabezpieczenie i pozycję do negocjacji. Polska zmobilizowała ogromną liczbę zołnierzy i ochotników z WOT-u, zbudowała 180 km muru w najcenniejszym lesie pierwotnym. Nikt nie jest w stanie oszacować ile kosztował nas wszystkich ubiegły rok, dużo łatwiej domyślić się gdzie trafiły te pieniądze (raport nt firm budujących mur i ich powiązań z władzą znajdziecie na naszym blogu) [6]. Z Brukselii popłynęły kolejne miliony. Unia uszczelniła swoją wschodnią granicę.
Wszystko kosztem ludzi, którzy szukają w Europie lepszego życia, ponieważ uwierzyli, że tu ich prawa nie będą łamane.
Dla jasności – nie uważamy, żeby Unia Europejska była organizacją wyjątkową wśród światowych mocarstw. Zdajemy sobie sprawę, że komfort życia w Europie jest najwyższy na świecie, znacznie lepszy niż w USA, Rosji czy Chinach. Nie zmienia to jednak faktu, że nie dla wszystkich, którzy tu mieszkają jest on dostępny, jak również tego, że komfort ten okupiony jest codziennymi ofiarami.
Epilog
Podczas niedawnej rozmowy z aktywistą, który zajmuje się ochroną drzew przed wycinkami, padło z jego ust zdanie, iż nie zajmuje się ratowaniem natury tylko ratowaniem ludzi. Zniszczony ekosystem pochłonie nas jako pierwszych, by potem równie szybko się odrodzić, ale już bez nas. Dbając o nasz ekosystem przedłużamy nasze istnienie na Ziemi.
Trudno nie znaleźć tu analogii do migracji. Nie staramy się uratować migrantów, chcemy uratować siebie.
Globalne ocieplenie i zmiany, które następują na całej planecie doprowadzą do wzrostu liczby migrujących osób. To czego możemy doświadczyć teraz jest zaledwie ułamkiem tego, co czeka nas w przyszłości. Utrzymanie obecnego tempa produkcji nie jest możliwe. Będziemy musieli poważnie zmienić nasze nastawienie do przyszłości,zaś utrzymanie naszego obecnego poziomu życia będzie nierealne. Migracje milionów zmienią ten świat na zawsze. Być może jutro sami będziemy uchodźcami ściganymi przez pograniczników.
Jedyną nadzieją na uniknięcie katastrofy jest zapoczątkowanie takich procesów, które pozwolą nam koegzystować obok siebie, zapoczątkują sprawiedliwszy podział dóbr i zaprzestanie rabunkowej polityki kolonizacyjnej. Wiąże się to z głębszymi zmianami politycznymi i społecznymi. Pokazuje to jasno potrzebę intersekcjonalności, czyli połączenia różnych walk.
Na dłuższą metę nie da się oddzielić pomocy ludziom w drodze od sytuacji na świecie i systemu kapitalistycznego. Wiele miejsc już teraz nie nadaje się do życia z powodu suszy, wyjałowenia gleb, zatrucia. [7] Na tych terenach wciąż mieszkają miliony ludzi. Nie mamy żadnego prawa wymagać od nich, aby zostali “u siebie”, bez żadnych perspektyw dla siebie i swoich dzieci. “Bezpieczny powrót do domu” to bardzo często skazywanie ludzi na głód, nędzę, przemoc, choroby, represje polityczne a czasem po prostu bezpośrednio na śmierć.
Skończenie z obecnym systemem, opartym na nieograniczonej eksploatacji ludzi i surowców (dla kapitalistów ludzie mogą być takim samym surowcem jak każdy inny) wydaje się nierealne. Z pewnością nie będzie to łagodne przejście w nową erę, gdzie wszyscy będziemy żyć w pokoju. To bolesny proces, szczególnie dla tych urodzonych w krajach Globalnej Północy, którym nigdy nie brakowało pożywienia i którzy nie musieli codziennie obawiać się o swoje życie. Stracimy wiele z tego komfortu i przywilejów, które już od dawna uważamy za nam należne i których już prawie nie dostrzegamy.
Jednak jesteśmy w sytuacji, gdy nie mamy innego wyjścia – alternatywą wobec tego jest wojna, rozwój totalitaryzmów, zniewolenie społeczeństwa i walka o przetrwanie.
Więc tak – odejście od tego systemu wydaje się nierealne, ale to nasza jedyna szansa. Wszelkie działania, realizowane w oderwaniu od całości problemu nie mogą przynieść żadnych długofalowych rezultatów. Dlatego w przeciwieństwie do wielu innych osób i organizacji nie boimy się tego mówić, choć nie jest to przekaz generujący zasięgi w social mediach. Często słyszymy, że społeczeństwo nie jest gotowe na zmiany, nie jest gotowe nawet na dyskusję na ten temat. W ten sposób zawęża się działanie tylko do reagowania na objawy i w ten sposób jeszcze bardziej umacnia się ten system. W ten sposób traktuje się ludzi jak głupców. Tym właśnie jest dobroczynność i działania charytatywne w swojej istocie. Pomijając już moralne kwestie z tym związane, takie działania nigdy nie przynosą realnych skutków. Nie to jest ich celem.
Nie proponujemy nikomu prostych rozwiązań, bo to nie są proste problemy. Świat post-kapitalistyczny przyzwyczaił nas do myślenia, że wszystkie przeciwności można przezwyciężyć jeśli tylko odpowiednio się postaramy. Do tego, że wszystko może być rozwiązane w prosty sposób.
Nie mamy gotowych recept. Te musimy wypracować wspólnie, ale jest to możliwe tylko jeśli nie będziemy zamykać się na szerszą perspektywę i działania, które być może dużej części społeczeństwa wydają się niewyobrażalne. To nie jest jednak powód, żeby o tym nie mówić. Nie traktujemy ludzi jak kogoś kogo należy chronić przed prawdą i utrzymywać w bańce ignorancji, bo ludzie zasługują na coś więcej.
Nasz tekst nie jest żadnym ścisłym podsumowaniem. W ciągu ostatniego roku wydarzyło się tyle rzeczy, że ciężko zawrzeć je w jakimkolwiek tekście inaczej niż w formie krótkich punktów. Nie interesuje nas to. Jesteśmy świadkami pewnego procesu historycznego i politycznego. Dużo ważniejsze jest uświadomienie sobie tych procesów i próba dyskusji na temat tego, jakie działania mogą przynieść realne korzyści i zmiany. Działanie na oślep w ramach schematu doprowadzi nas tylko do kolejnych wypaleń i rozczarowań.
Nie dajmy się zamknąć w narracji, według której osoby w drodze są problemem i nie bądźmy na tyle oportunistyczni by wierzyć w to, że “bezpieczne powroty” do ich krajów rozwiążą sytuację. Nie chodzi nam o to, żeby nie widzieć cierpienia na swoim podwórku. Powinniśmy być wdzięczni i wdzięczne za to, że mamy je przed oczami. Najgorsze jest to, że kiedy ludzie cierpią daleko, łatwiej jest nam o tym zapomnieć i udawać, że nie wiedzieliśmy.